تاثیر گچ بر قابلیت جذب پتاسیم و آهن از کانی فلوگوپیت توسط یونجه و میزان رهاسازی آ ن ها تحت شرایط آزمایشگاهی

چکیده پتاسیم یک عنصر پرنیاز برای گیاهان و حیوانات است. این عنصر جزء اصلی برخی از کانی های خاک بوده و اهمیت آن در کشاورزی به اثبات رسیده است. آهن ازجمله عناصری است که در ساختار برخی کانی های میکایی همانند پتاسیم وجود دارد و در کشاورزی مورد توجه قرار گرفته است. گچ در خاک برای جذب برخی عناصر غذایی توسط گیاه و تولید محصول، محدودکننده است. علیرغم اینکه بخش وسیعی از اراضی مناطق خشک دنیا به ویژه ایران را خاک های گچی می پوشاند، تأثیر گچ بر قابلیت آزادسازی پتاسیم و آهن از کانی های میکائی بررسی نشده است. هدف از این پژوهش، بررسی تأثیر گچ بر قابلیت جذب پتاسیم و آهن از کانی فلوگوپیت تحت شرایط آزمایشگاهی و همچنین در شرایط گلخانه ای توسط گیاه یونجه بود. برای بررسی آزمایشگاهی آزادسازی پتاسیم و آهن از کانی فلوگوپیت تحت تأثیر گچ از آزمایش فاکتوریل با سه تکرار استفاده شد. تیمارهای آزمایشی شامل گچ در 5 سطح (0، 2، 5، 12 و25 درصد) و هشت زمان متفاوت شامل 12 ساعت، 1، 2، 4، 8، 16، 32 و 64 روز بود. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد با افزایش سطح گچ، به دلیل افزایش غلظت یون کلسیم، غلظت پتاسیم و آهن آزاد، روند کاهشی نشان داد. بررسی آزادسازی پتاسیم و آهن تحت شرایط گلخانه ای با استفاده از آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار به صورت گلدانی و در شرایط گلخانه انجام شد. در این تحقیق گیاه یونجه به عنوان گیاه آزمون انتخاب شد. محیط کشت مخلوطی از شن کوارتزی (به عنوان ماده پرکننده) و کانی میکایی فلوگوپیت و سطوح مختلف گچ بود. در طول دوره شش ماهه کشت گلدان ها به وسیله آب مقطر و چهار نوع محلول غذایی شامل با پتاسیم و با آهن، فاقد پتاسیم و فاقد آهن، با پتاسیم و فاقد آهن و فاقد پتاسیم با آهن آبیاری و تغذیه شدند. در پایان دوره کشت گیاهان برداشت و مقدار پتاسیم، آهن و کلسیم ریشه و شاخسار اندازه گیری شدند. نتایج تأثیر معنی دار سطوح مختلف گچ بر وزن خشک، غلظت و جذب پتاسیم و آهن ریشه و شاخسار را نشان داد. در بسترهای کشت با سطوح 0% ، 2% و 5% و در شرایط تغذیه با محلول های غذایی فاقد پتاسیم و آهن و فاقد پتاسیم و با آهن، فلوگوپیت به عنوان میکای تری اکتاهدرال توانست نیاز پتاسیمی گیاهان تحت کشت را به خوبی تأمین کند ولی در بسترهای کشت با سطوح 12% و 25% گچ و در شرایط تغذیه با محلول های غذایی فاقد پتاسیم و آهن و فاقد پتاسیم و با آهن، به دلیل حضور فعال یون کلسیم، فلوگوپیت نتوانست نیاز پتاسیمی گیاهان را به اندازه کافی تأمین کند. همین نتایج در مورد عنصر غذایی آهن هم صدق می کند. بیشترین جذب کل پتاسیم و آهن شاخسار در بستر کشت فاقد گچ در شرایط تغذیه با محلول غذایی کامل مشاهده شد. به طورکلی با افزایش ph به دلیل حضور گچ در بستر کشت، کاهش جذب پتاسیم و آهن مشاهده شد به طوری که در سطح 25% گچ بیشترین کاهش جذب را نشان داد. افزایش غلظت کلسیم سبب برهم زدن تعادل عناصر غذایی پتاسیم و آهن ازنظر حد کفایت شد. نتایج به دست آمده از این تحقیق به روشنی نشان می دهد که آزادسازی پتاسیم و آهن از کانی های میکایی در حضور گچ به شدت محدود می شود و ضرورت دارد توجه ویژه ای به مدیریت تغذیه ای این خاک ها مبذول شود. کلمات کلیدی: رهاسازی پتاسیم و آهن، فلوگوپیت، گچ، یونجه